Waarom ik zo'n ontzettende hekel heb aan openingsboeken

In dit artikel:

Na jaren van weinig schaken door gezondheidsproblemen heeft de auteur, herstellende van een niertransplantatie, geprobeerd zijn openingsrepertoire op te frissen. Hij botste echter op een bekend struikelblok: openingsboeken. Een recente ervaring met een grote partij schaakboeken, vooral openingsboeken, bracht hem tot de vraag wat schakers eigenlijk van zulke boeken verwachten. Volgens hem missen de meeste openingsboeken heldere, overzichtelijke introducties van de belangrijkste varianten. In plaats daarvan beginnen ze vaak met zeldzame voortzettingen die voor de praktijk weinig relevant zijn.

De schrijver benadrukt dat een goed openingsboek eerst de hoofdstructuur van een opening duidelijk moet maken, bijvoorbeeld met overzichtelijke schetsen van de belangrijkste zetten en de achterliggende plannen en ideeën, zoals bij het Nimzo-Indisch met verschillende vierde zetten. Vervolgens zouden tactische thema’s die vaak in die varianten voorkomen helder uitgelegd moeten worden. Ook stelt hij dat inzicht in typische eindspelstructuren die uit een opening ontstaan, zoals de Karlsbad-structuur uit het Damegambiet, essentieel is. Dit helpt schakers de verschillende fases van de partij beter met elkaar te verbinden en vergemakkelijkt het leren en onthouden van varianten.

Als docent onderstreept hij dat leerstof in behapbare brokken moet worden gepresenteerd; lange, overdonderende video’s of monologen werken averechts. Tot slot deelt hij het advies van grootmeester Boris Gelfand om vooral veel partijen na te spelen en zelf overzichten te maken van strategische en tactische patronen in een opening. Door eigen studies te creëren via platforms als Chessable of Lichess krijgt een schaker beter inzicht en kan hij openingsboeken daarna gericht en effectief gebruiken. Dit pragmatische en gepersonaliseerde leerproces biedt volgens de auteur uiteindelijk meer resultaat dan het blind bestuderen van uitgebreide, vaak onsamenhangende openingsliteratuur.